Prezydent Polski zatwierdza zmiany w ordynacji wyborczej mimo protestów opozycji

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę zmieniającą ordynację wyborczą, m.in. zwiększającą liczbę lokali wyborczych oraz zobowiązującą władze lokalne do zapewnienia bezpłatnego transportu w dniu wyborów osobom starszym i niepełnosprawnym.

Rządząca narodowo-konserwatywna partia Prawo i Sprawiedliwość (PiS), która zaproponowała ustawę, przekonuje, że wzmocni ona proces demokratyczny, pomagając głosować większej liczbie osób, zwłaszcza z grup defaworyzowanych.

Opozycja twierdzi jednak, że celem jest zwiększenie frekwencji wśród wyborców wiejskich i starszych, którzy nieproporcjonalnie popierają PiS. Mówią też, że zmiana ordynacji wyborczej tak blisko wyborów – które odbędą się tej jesieni – jest niekonstytucyjna i niedemokratyczna.

Parlament zatwierdził zmiany w kodeksie wyborczym, które według rządu wzmocnią proces demokratyczny, pomagając głosować większej liczbie osób.

Ale opozycja mówi, że celem jest zwiększenie frekwencji wśród grup popierających partię rządzącą https://t.co/YgZ1MhYjV4

— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 27 stycznia 2023 r

Duda opowiedział się po stronie PiS, partii, której był członkiem. „Ta ustawa jest profrekwencyjna; zwiększa przejrzystość; zwiększa możliwość udziału Polaków w procesie wyborczym” – powiedział cytowany przez „Rzeczpospolitą” szef kancelarii prezydenta Paweł Szrot.

Jarosław Sachajko, poseł z niewielkiego prawicowego ugrupowania Kukiz’15, które często głosowało z PiS, z zadowoleniem przyjął decyzję prezydenta, mówiąc, że mieszkańcy wsi będą „wreszcie traktowani na równi z mieszkańcami miast i będą mieli podobne dostęp do lokali wyborczych”.

Robert Kropiwnicki z centrowej Platformy Obywatelskiej (PO), największego ugrupowania opozycyjnego, powiedział jednak serwisowi informacyjnemu I.PL, że zbyt wiele zmian wprowadzanych jest zbyt szybko i zbyt blisko wyborów. – Takie zmiany powinny być wprowadzane w dłuższej perspektywie – przekonywał.

📄 Nowelizacja Kodeksu wyborczego z podpisem Prezydenta RP.

💬 Ta ustawa ma charakter profrekwencyjny; zwiększenie jawności i ułatwienie możliwości udziału Polaków w wyborach — list Szefa Gabinetu Prezydenta RP @PSzrot. https://t.co/bjLZsPFA9F pic.twitter.com/iW2xvYdlDq

— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) 14 marca 2023 r

Po uchwaleniu ustawy przez kontrolowaną przez PiS izbę niższą parlamentu, Sejm, izba wyższa Senat, w którym większość miała opozycja, odrzuciły ją. Jednak decyzja ta została następnie uchylona przez potężniejszy Sejm, który ponownie uchwalił ustawę i przesłał ją Dudzie do zatwierdzenia.

Krzysztof Kwiatkowski, niezależny senator, który kolaboruje z opozycją, przekonywał, że w ustawie „nie chodzi o zwiększenie frekwencji jako takiej, ale o zwiększenie frekwencji konkretnych wyborców”.

W wyborach PiS zdobywa nieproporcjonalnie dużą liczbę wyborców na wsi i wśród osób starszych, podczas gdy opozycja lepiej radzi sobie w miastach i wśród młodszych wyborców.

Obecne sondaże sugerują, że partia rządząca jest na dobrej drodze do utraty większości parlamentarnej.

Ale przemawia na jego korzyść kilka czynników, które mogą pomóc PiS w zdobyciu bezprecedensowej trzeciej kadencji w jesiennych wyborach, pisze @AleksSzczerbiak https://t.co/4bdGf9Utc1

— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 9 lutego 2023 r

Kwiatkowski zwrócił też uwagę, że zdaniem ekspertów ustawa łamie orzeczony przez Trybunał Konstytucyjny zakaz zmiany ordynacji wyborczej na mniej niż pół roku przed ogłoszeniem wyborów. Duda będzie musiał rozpisać wybory najpóźniej do połowy sierpnia.

„Część zmian w prawie jest uzasadniona” – powiedział senator – „ale trzeba do nich wrócić nie w roku wyborczym, ale z dużym wyprzedzeniem”.

PiS ubiega się o bezprecedensowe trzecie zwycięstwo tej jesieni. Sondaże pokazują, że jest to obecnie najpopularniejsza partia, z około 35% poparciem. Ale taka proporcja głosów prawdopodobnie nie wystarczyłaby do zdobycia większości parlamentarnej, otwierając drogę do przejęcia władzy przez koalicję opozycyjną.

Miesięczne średnie sondażowe dla głównych ugrupowań politycznych w Polsce (źródło: ewybory.eu)

Główne zdjęcie: Grzegorz Celejewski / Agencja Gazeta

Alicja Ptak jest starszą redaktorką Notes from Poland i dziennikarką multimedialną. Wcześniej pracowała dla agencji Reuters.