Krytyka w Izraelu „poddania się” rządu Polsce w związku z wyłaniającym się tekstem umowy o podróży do Holokaustu
Izraelscy historycy i działacze opozycji skrytykowali porozumienie, jakie ich rząd osiągnął z polskim odpowiednikiem w sprawie wznowienia wizyt studyjnych w Polsce dotyczących Holokaustu.
Twierdzą, że dokument – który został podpisany w zeszłym miesiącu, ale którego tekst dopiero teraz się pojawił – umożliwi izraelskim grupom odwiedzanie miejsc w Polsce, które ignorują zbrodnie dokonane przez Polaków na Żydach podczas wojny i po jej zakończeniu, a w niektórych przypadkach wręcz gloryfikują poszczególne osoby odpowiedzialny za nich.
Polska i Izrael osiągnęły porozumienie w sprawie wznowienia wycieczek edukacyjnych o Holokauście, które zostały zawieszone w zeszłym roku w wyniku sporu między dwoma rządami.
Nowa umowa obejmuje zakres wyjazdów i sposób ich prowadzenia, w tym bezpieczeństwo https://t.co/GkaTF5UvVj
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 22 marca 2023 r
W zeszłym miesiącu ministrowie spraw zagranicznych Polski i Izraela – Zbigniew Rau i Eli Cohen – poinformowali, że doszli do porozumienia w sprawie wznowienia zawieszonych od zeszłego roku wyjazdów.
Chociaż strona polska powiedziała, że dzięki nowemu rozwiązaniu grupy izraelskie dowiedzą się więcej o historii Żydów w Polsce po Holokauście i ogólnie o historii Polski, w tym o cierpieniach z rąk niemieckich nazistowskich okupantów, szczegółowe szczegóły umowy nie zostały ujawnione .
Teraz ujawniono pełny tekst umowy – w języku hebrajskim i angielskim. Dokument jest podpisany zarówno przez Rau, jak i Cohena, choć zaznacza, że nadal podlega on „ratyfikacji zgodnie z odpowiednimi prawami krajowymi stron”.
Umowa Netanjahu z Polską na wznowienie studenckich wycieczek po Holokauście zawiera listę miejsc, które Warszawa chce odwiedzić, w tym miejsca upamiętniające Polaków, którzy według historyków zabili Żydów, raporty @oferaderet https://t.co/EjOAIMen52
— Sam Sokol (@SamuelSokol) 10 kwietnia 2023 r
Dokument zarysowuje wspólny cel, jakim jest promowanie lepszego zrozumienia historii, aby „zapewnić jak najlepsze stosunki między narodami Izraela i Polski oraz wyeliminować wszelkie wzajemne uprzedzenia między Izraelczykami a Polakami”.
„Opowiadając pełną historię mrocznych czasów Holokaustu i II wojny światowej”, będą „edukować [the] następne pokolenie w duchu pojednania, wzajemnego zrozumienia i szacunku bez negatywnych postaw etycznych i moralnych”.
Oznacza to, że „obie strony zwrócą należytą uwagę na dodatkowe rozdziały historii każdego narodu o szczególnym znaczeniu”, w tym zadbają o to, by grupy młodzieżowe „odwiedziły miejsca związane z dziedzictwem wielowiekowego dziedzictwa i historii polsko-żydowskiej”.
„Nie sposób wyobrazić sobie współczesnego Izraela czy współczesnego judaizmu bez naszych polskich korzeni” – mówi ambasador Izraela @YacovLivne
Zaapelował do Polaków i Żydów, aby pamiętali, że oprócz „ciemnego rozdziału” Holokaustu mają wielowiekową wspólną historię https://t.co/5GeGspQJp6
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 20 stycznia 2023 r
Strony zgadzają się również, że izraelskie grupy młodzieżowe przyjeżdżające do Polski muszą odwiedzić co najmniej jedno miejsce z listy miejsc rekomendowanych przez polski rząd (taki sam wymóg dotyczy polskich grup młodzieżowych odwiedzających Izrael).
To właśnie ta lista wywołała konsternację w Izraelu, ponieważ wśród 16 miejsc rekomendowanych przez stronę polską znajdują się takie, które według ekspertów zniekształcają historię Holokaustu, a nawet gloryfikują osoby odpowiedzialne za zabijanie Żydów.
Jednym z nich jest Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Otwarta w 2016 roku instytucja skupia się w szczególności na rodzinie Ulmów – rodzicach Józefie i Wiktorii oraz ich sześciorgu dzieci – zamordowanych przez niemieckich okupantów za ukrywanie Żydów w celu ratowania ich przed Zagładą.
Izraelska gazeta Haaretz cytuje Jana Grabowskiego – profesora historii na Uniwersytecie w Ottawie i zagorzałego krytyka polityki historycznej polskiego rządu – krytykującego muzeum za dążenie do przedstawiania Polaków jako narodu ratujących, ignorując jednocześnie badania pokazujące, w jaki sposób Polacy wydawali Żydów Niemców, a nawet pomagali ich zabijać.
Polska rodzina zamordowana przez niemieckich oficerów za ukrywanie Żydów została uznana przez papieża za męczenników, stawiając ich na drodze do świętości
Józef i Wiktoria Ulmowie oraz ich sześcioro dzieci zostali straceni w 1944 roku wraz z ośmioma Żydami, których ukrywali https://t.co/9gFUJvxccF
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 19 grudnia 2022 r
Dwa inne miejsca na polskiej liście poświęcone są tak zwanym „żołnierzom wyklętym”, partyzantom, którzy stawiali opór narzuceniu w Polsce komunistycznego rządu wspieranego przez Sowietów po drugiej wojnie światowej iw rezultacie spotkali się z brutalnymi represjami.
Wśród żołnierzy wyklętych jest wiele postaci powszechnie uważanych za bohaterów, takich jak Witold Pilecki, który w czasie wojny celowo uwięził się w Auschwitz, aby zbierać dane wywiadowcze i organizować ruch oporu w obozie.
Jednak niektórzy z nich zostali również uznani przez historyków za odpowiedzialnych za zbrodnie na ludności cywilnej należącej do mniejszości etnicznych, w tym na Żydach. Takie postacie często były oficjalnie upamiętniane w Polsce za obecnego rządu.
Przywódcy żydowscy w Polsce – w tym naczelny rabin kraju – skrytykowali bank centralny za wyprodukowanie monety upamiętniającej bojownika podziemnego ruchu oporu, którego jednostka została oskarżona o zabijanie Żydów https://t.co/YBFtYLhAlA
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 22 marca 2023 r
Oficjalny polski pomnik Holokaustu, Yad Vashem, powiedział Haaretzowi, że polska lista „zawiera problematyczne miejsca, które nie nadają się na wycieczkę edukacyjną”.
Jeden z jej historyków, Havi Dreifuss, mówi, że na liście znajdują się strony, które „ignorują udokumentowane aspekty udziału Polaków w mordowaniu Żydów” i inne, które faktycznie „sławią Polaków zaangażowanych po uszy w mordowanie Żydów”.
Jednak inny uczony – Daniel Blatman z Uniwersytetu Hebrajskiego, który jest także głównym historykiem Muzeum Getta Warszawskiego, polskiej instytucji państwowej – bronił listy, mówiąc, że ważne jest, aby młodzi Izraelczycy „poznali i poznali historię kraju, który odwiedzają”.
W przypadku Polski obejmuje to „uznanie historii Polski w 'mrocznych latach’ niemieckiej okupacji i rządów komunistycznych” – dodał Blatman.
Polacy postrzegają Auschwitz przede wszystkim jako miejsce polskiej martyrologii, a nie żydowskiego cierpienia, znajduje nowe badanie, które ujawnia również istotne luki w wiedzy opinii publicznej na temat historii obozu https://t.co/Xnd2lVKyvB
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 5 lutego 2020 r
Treść nowo ujawnionego porozumienia potępił także lider izraelskiej opozycji Yair Lapid, który powiedział, że „poddanie się” rządu polskim żądaniom to „narodowa hańba”. Jako syn ocalałego z Holokaustu „wstydzi się izraelskiego rządu za rezygnację z moralności i zasad”.
„Polacy od lat wszelkimi sposobami próbowali ukryć i zanegować udział wielu Polaków w zagładzie [of Jews in the Holocaust] — razem ze Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata, którzy działali na rzecz ratowania Żydów” — napisał na Twitterze Lapid. „Niedopuszczalne jest, aby młodzież przyjeżdżająca uczyć się o Holokauście uczyła się polskiej narracji”.
Będąc wcześniej ministrem spraw zagranicznych, Lapid wielokrotnie ścierał się z polskim rządem. W 2021 roku nazwał nowe przepisy dotyczące restytucji mienia w Polsce „niemoralnymi i antysemickimi”. Oskarżył też premiera Polski o „antysemicką aluzję”.
1/4 הכניעה לפולין היא חרפה לאומית. הפולנים כבר שנים מנסים בכל דרך להסתיר ולהכחיש את חלקם של פולנים רבים במפעל השמדrab (בצדידי אśnieP הם העבירו חוקים שמעלימים את חלקם בהשמדת העם היהודי שאנחנו לא יכוםיש לאש pic.twitter.com/2O00xS4Hc4
— יאיר לפיד — Yair Lapid (@yairlapid) 10 kwietnia 2023 r
Z nowo ujawnionego tekstu umowy polsko-izraelskiej wynika również, że obie strony zobowiązały się do posiadania „wspólnych usług przewodnickich polskich i izraelskich przewodników” podczas wizyt studyjnych „w miarę możliwości”.
Postanawia również, że „zorganizowane izraelskie wizyty studyjne mogą być zabezpieczane podczas całego pobytu w Polsce przez polskich ochroniarzy z prywatnych polskich firm ochroniarskich”.
Polska często skarżyła się na obecność i zachowanie uzbrojonych izraelskich ochroniarzy towarzyszących grupom badawczym. Teraz tylko w „uzasadnionych przypadkach” każda ze stron może specjalnie zażądać, aby jej ochroniarze towarzyszyli grupom.
Gdyby tylko polscy przewodnicy oprowadzali zwiedzających po obozie koncentracyjnym Auschwitz, uniknęlibyśmy historycznych „zniekształceń” – mówi polski minister edukacji.
W tym samym wywiadzie stwierdził, że „ideologia LGBT” powoduje depresję i samobójstwa wśród polskich dzieci https://t.co/xLEN62pr7n
— Notatki z Polski 🇵🇱 (@notesfrompoland) 1 lipca 2022 r
Główne zdjęcie: Izraelskie Siły Obronne/Flickr (na licencji CC BY-NC 2.0)
Daniel Tilles jest redaktorem naczelnym Notatki z Polski. Pisywał o sprawach polskich do wielu pism, m.in Polityka zagraniczna, POLITICO Europa, Obserwator UE I Dziennik Gazeta Prawna.
